Obecność administracji publicznej w Internecie jest naturalnym następstwem rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Jedno z podstawowych ogniw tego procesu stanowią portale internetowe poszczególnych urzędów i instytucji, stanowiące zazwyczaj elementarne narzędzie komunikacji online z obywatelami. Ich specyfika ulega nieustannym zmianom, często przebiegającym w bardzo różnych kierunkach. Które z nich można uznać za właściwe?
Mieć nie znaczy być
Według raportu „Stan informatyzacji urzędów administracji publicznej w Polsce w 2008 roku” serwisami internetowymi dysponuje 94% polskich instytucji administracyjnych. Trudno orzec ile z nich stanowią proste witryny internetowe, a ile portale internetowe o rozbudowanych możliwościach komunikacyjnych oraz funkcjonalnościach pozwalających obywatelom na szybsze i łatwiejsze załatwianie konkretnych spraw urzędowych. Trudno również stwierdzić, czy uruchomione dotychczas projekty rzeczywiście realizują postawione przed nimi cele.
Strategicznie, czyli prosto do celu
Definiowanie celów obecności instytucji administracji publicznej w sieci i monitorowanie efektywności ich realizacji to kluczowe wyznaczniki pozwalające określić rzeczywistą wartość wdrażanych projektów oraz stopę zwrotu z ponoszonych inwestycji. Jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że finansowanie projektów internetowych w administracji opiera się głównie o środki publiczne to tego typu podejście jest jak najbardziej uzasadnione. Samo uruchomienie urzędowego portalu internetowego jest tylko jednym z elementów procesu kompleksowej obecności w sieci konkretnej instytucji.
By taka sytuacja mogła mieć miejsce potrzebne jest odpowiednie podejście do tematu komunikacji online zarówno ze strony urzędów, jak i firm zewnętrznych, przygotowujących konkretne projekty na ich rzecz. Agencje interaktywne pracujące na rzecz sektora publicznego powinny więc dysponować nie tylko odpowiednim zapleczem technologicznym, lecz także oferować konkretne wsparcie strategiczne i merytoryczne, zarówno przed, jak i po wdrożeniu projektu. Co więcej, instytucje publiczne dysponujące przecież pieniędzmi obywateli, powinny tego za każdym razem wymagać. W przypadku portali internetowych jest to szczególnie ważne ze względu na ich złożoność. Za główny kierunek rozwoju portali internetowych administracji publicznej należy więc uznać ich mocne umiejscowienie w strategii komunikacji i rozwoju poszczególnych instytucji, ukierunkowanej na skuteczną realizację potrzeb obywateli.
e – Urząd przez duże E
Współcześnie czas traktowany jest przez większość ludzi jako towar deficytowy. Jest to jeden z głównych powodów dla których idea e-urzędu zyskała sporą popularność zarówno w Polsce, jak i na świecie. Elektroniczny urząd to z jednej strony możliwość szybkiego i w miarę prostego załatwiania urzędowych spraw przez obywateli wraz z bieżącym dostępem do wszelkich informacji na ich temat, z drugiej zaś pomysł na usprawnienie działania instytucji administracyjnych oraz ułatwienie pracy samym urzędnikom. Naturalnym miejscem implementacji rozwiązań tego typu są portale internetowe administracji publicznej.
Patrząc na wyniki badania „Mądry Internet” przeprowadzonego w maju 2009 roku przez MillwardBrown SMG/KRC na zlecenie Netii okazuje się jednak, że w tym temacie nadal jest sporo do zrobienia. Przykładowo 48% respondentów stwierdziło, że nie wie jak złożyć PIT przez Internet, a 86% nie ma pojęcia jak założyć firmę drogą elektroniczną, pomimo udostępnienia takich możliwości online przez poszczególne instytucje administracji publicznej. Takie odpowiedzi mogą wynikać przede wszystkim z błędów w projektowaniu konkretnych rozwiązań, utrudniających korzystanie z nich przez zainteresowanych użytkowników. Koniecznością staje się więc takie przygotowywanie portali internetowych administracji publicznej i zawartych w nich funkcjonalności, by e-urząd mógł zadziałać w praktyce. Jest to jeden z głównych warunków skuteczności tych projektów, jak również optymalny kierunek ich rozwoju.
Komunikacja na wielu płaszczyznach
Istotą Internetu jako medium jest komunikacja interaktywna, głęboko angażująca użytkownika w podejmowaną problematykę. Biorąc pod uwagę standardową komunikację urzędów administracji publicznej jest to zjawisko dość rzadko spotykane, również w przypadku portali internetowych. Wychodzą mu jednak naprzeciw nowoczesne rozwiązania technologiczne, jak np. możliwość implementacji modułów społecznościowych pochodzących z serwisów zewnętrznych, np. Facebook.com. Główną zaletą tego typu zastosowań jest zwiększenie zasięgu oddziaływania i stopnia interakcji obywateli z instytucjami administracji publicznej prowadzącymi komunikację za pośrednictwem portali internetowych. Zintegrowanie portali administracji publicznej z zewnętrznymi systemami wymiany informacji, opartymi o możliwości i funkcjonalności mediów społecznościowych, może okazać się jednym z najbardziej widocznych trendów ich rozwoju w najbliższym czasie.
Treść w odpowiedniej formie
Portale internetowe administracji publicznej cechują się dużym nagromadzeniem treści różnego rodzaju, co może powodować różne reakcje użytkowników. Co za tym idzie, widocznym trendem obecności urzędów w sieci jest częsty podział komunikowanych informacji na odrębne kanały. Powstaje coraz więcej projektów dedykowanych konkretnym zagadnieniom np. turystyce, ochronie środowiska, edukacji. Ich rola polega na przekazywaniu odpowiednio ukierunkowanych treści użytkownikom, którzy ich poszukują. W zależności od przyjętych założeń strategicznych i ich realizacji tego typu pomysły mają szansę zwiększyć skuteczność komunikacji urzędów administracji publicznej w Internecie.
Co pokaże przyszłość?
Strategiczne podejście do obecności w sieci, wdrażanie funkcjonalności e-urzędu, przejrzysty dostęp do kluczowych treści i informacji, zaawansowane możliwości komunikacji i kontaktu obywateli z instytucjami, umiejętne przekazywanie różnego rodzaju treści w formie projektowej to główne kierunki rozwoju portali internetowych administracji publicznej. Dynamiczny rozwój Internetu i jego coraz większy udział w życiu społecznym wskazuje, że kwestie te będą zmieniały się na bieżąco. Jeśli instytucje administracji publicznej będą chciały być postrzegane przez obywateli jako naprawdę skuteczne i przede wszystkim potrzebne podmioty, muszą za tymi zmianami nadążać. Czas pokaże, czy administracji publicznej przyszłość rzeczywiście kojarzy się z rozwojem.
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
Przykład nowoczesnego podejścia amerykańskiej administracji do Internetu:
– oficjalny portal stanu Utah – utah.gov
– serwis wizerunkowy ukierunkowany na turystykę – utah.travel